De LIKE-aanpak

Samen met de doelgroep aan de slag met het ontwikkelen van leefstijlgerichte interventies op school, in het gezin en de wijk.

De LIKE-aanpak

De kern van de wetenschappelijke methode die we in LIKE volgen is tweeledig, namelijk de methodiek van Participatory Action Research, en het perspectief van systeem denken.

Participatory Action Research (PAR)

PAR is een onderzoeksmethode waarbij onderzoekers samen met de doelgroep acties ontwikkelen die de gezondheid ten goede komen. Door de doelgroep zelf als experts te betrekken in het onderzoek, wordt gewaarborgd dat juist die aspecten worden aangepakt die er voor hen echt toe doen en de duurzaamheid van de interventie al in een vroeg stadium van draagvlak wordt voorzien.

Systeem benadering

De systeembenadering is een benadering waarbij het gehele systeem, bestaande uit de thuis- en buurtomgeving, de school en de zorgsetting in beschouwing wordt genomen. Dit resulteert in een integrale aanpak, waarbij er aandacht is voor verschillende leefomgevingen waarin de jongeren zich bewegen met bijbehorende leefstijlgedragingen.

Voor meer informatie, lees het gepubliceerde artikel hier. Of kijk de animatie hieronder.

Overzicht van de LIKE-aanpak

Klik om te vergroten

De LIKE-aanpak wordt uitgevoerd door de volgende stappen

Inzicht krijgen in het systeem
In de eerste twee jaar van LIKE hebben we veel aandacht besteed aan het begrijpen van de leefwereld van jongeren in Amsterdam Oost in relatie tot eten, bewegen, schermgebruik en slapen en in de settings gezin, school, wijk, gezondheidszorg en stad. We hebben dit niet alleen gedaan met de jongeren zelf, maar ook met andere belangrijke betrokkenen in Oost en met de onderzoekers in het consortium.

Social Network Analysis
We hebben een Social Network Analysis (SNA) gemaakt om inzicht te krijgen in de belangrijkste actoren in Amsterdam Oost in relatie tot eten, bewegen, slapen en schermgebruik en in relatie tot adolescenten – en hoe deze actoren met elkaar verbonden zijn, of juist nog niet met elkaar verbonden zijn. We gaan deze SNA later in LIKE herhalen om te kijken of netwerken veranderd zijn.

Group Model Building
Met de stakeholders hebben we gebruik gemaakt van Group Model Building om inzicht te krijgen in hoe zij het systeem en mogelijkheden voor actie zien. Tussen januari 2020 en juni 2021 hebben we vier Group Model Building workshops en een actiegroep kick-off meeting gehouden met belangrijke betrokkenen uit Amsterdam Oost. Tijdens deze bijeenkomsten hebben deelnemers zelf een system-map gemaakt van alle factoren die een rol spelen bij ongezonde gedragingen van adolescenten en aan de hand hiervan hebben ze belangrijke mechanismen geïdentificeerd. Zie hier een impressie van zo’n causal loop diagram.

In navolging van de Group Model Building workshops zijn er vier actiegroepen ontstaan die tot op heden (okt 2021) werken aan verschillende acties rondom o.a. sportparticipatie, diversiteit-responsieve zorg en de voedselomgeving. Deze actiegroepen zullen de komende tijd door blijven lopen. Naast de GMB zelf, gaan we komende tijd werken aan de evaluatie hiervan, onder andere door deelnemers te interviewen. Doel is om de resultaten in 2022 te publiceren.

Het vinden van veranderpunten (leverage points) in het systeem
Met ons groter wordende inzicht in het systeem, hebben we ook gewerkt aan mogelijke “leverage points” om het systeem te veranderen. Hierbij ging het om acties die de jongeren zelf ontwikkelen en acties van belangrijke betrokkenen uit de Group Model Building, maar ook om “systeem acties” die we met het hele team hebben ontwikkeld. Een belangrijk inzicht hierin is dat we op zoek moesten gaan naar mogelijkheden in verschillende levels van het systeem, namelijk:
*systeem elementen (de losse puzzelstukjes in het systeem, bijvoorbeeld een gezonde schoolkantine),
*systeem structuur (bijvoorbeeld netwerken in het systeem, zoals netwerk tussen school, ouders en supermarkt),
*systeem doelen (bijvoorbeeld gezondheid opnemen in beleid),
*paradigma (bijvoorbeeld dat het systeem inzet op gezondheidsbevordering boven economische groei).

We hebben dit in nauwe samenwerking met de Amsterdamse Aanpak voor Gezond Gewicht (AAGG) gedaan, waarbij we hard aan concrete actie-ideeën hebben gewerkt.

Adaptief Actie Programma
De LIKE “ interventie” bestaat niet uit een afgebakend pakket, maar uit een adaptief actieprogramma bestaande uit uiteenlopende acties die veranderen door de tijd op basis van voortschrijdend inzicht. Naast de acties die voortkomen uit de PAR groepen en de GMB, worden acties ontwikkeld op basis van de inzichten in het systeem, waarbij we specifieke aangrijpingspunten voor verandering hebben geïdentificeerd. Hiervoor maken we gebruik van een model (Intervention Level Framework) dat helpt om acties in te zetten op verschillende lagen van het systeem.  In totaal bestaat het actieprogramma uit 24 acties, verdeeld over de verschillende lagen van het Intervention Level Framework. Sommige acties zetten in op meerdere lagen van het systeem.

Klik om te vergroten

Evaluatie
LIKE maakt gebruik van een innovatieve evaluatiemethode die we specifiek hebben ontwikkeld voor de evaluatie van dit programma: een “developmental systems evaluation”. Het eerste stap in zo’n evaluatie bestaat uit het begrijpen van het systeem dat we willen veranderen: een systeem dat nu ongezond gedrag bij jongeren stimuleert. Als we eenmaal over deze kennis beschikken, kunnen we de juiste acties ontwikkelen. Omdat de evaluatie continu plaatsvindt, kan de evaluatie het actie-programma informeren zodat acties kunnen worden aangepast. Het belangrijkste principe van deze evaluatie is dat het adaptief is. We hebben een paper geschreven waarin de verschillende stappen worden genoemd van hoe je een programma in een complex systeem kan evalueren. Deze is op dit moment under review.